Mısır Petrol ve Maden Kaynakları Bakanı Tarek El-Molla, Kıbrıs Haber Ajansı’na (KHA) Mısır ve Kıbrıs arasında Afrodit gaz alanıyla ilgili imzalanan devletlerarası anlaşmanın Uluslararası Petrol Şirketleri’nin, diğer şirketlerin ve mali kuruluşların büyük ilgisini çektiğini söyledi.
KHA’na bir demeç veren Bakan, iki ülke arasında bir doğal gaz boru hattı inşa edilmesi için önemli bir şemsiye anlaşması imzalanmasının ardından görüşmelerin şimdi her ülkede yasal ve anayasal prosedürün tamamlanmasından sonraki sürecin hızlandırılmasına geçildiğini, daha sonra bu projenin ticari anlaşmasının yapılması gerektiğini belirtti.
Tarek El Molla, bir süre önce kurulan Doğu Akdeniz Gaz Forumu (EMGF) çerçevesinde Mısır’la işbirliğinde Kıbrıs’ın birçok faydalar sağlayacağına dikkat çekti; Kıbrıs’ın EMGF’den şimdiki kaynaklarını hızla paraya çevirebileceğini, ilerdeki keşiflerde potansiyel artış ve diğer taraflarla değer zincirinde entegre olunarak yeni işbirliği fırsatları, istikrarlı teknik ve ticari işbirliği yapabileceğini anlattı.
Kıbrıs, Yunanistan, Mısır, İtalya, İsrail, Ürdün ve Filistin, merkezi Mısır’da bulunan, hedefi Doğu Akdeniz’de hidrokarbon kaynaklarının en uygun ortak kullanımı olan Doğu Akdeniz Gaz Forumu’na katılıyorlar.
El-Molla demecinde böyle bir işbirliğinin siyasi faydalarından da söz etti; gaz konularında görüşmenin diğer anlaşmazlıkların çözümü için de bir başlangıç olabileceğini ve dünyaya bölgenin güvenli ve yatırım için korumalı bir ortamı olduğu mesajının verileceğini ifade etti.
Mısır’ın herkesle iyi siyasi ilişkileri olduğundan ve Mısır’da yeni bir iş ortamı bulunduğundan Avrupa’ya gaz sağlayacak en az risk olarak en hazır seçenek olduğuna işaret eden Petrol Bakanı, Mısır’ın tüm EastMed Gas için potansiyel piyasalara girmek için ekonomik ve siyasi olarak en iyi seçim olduğuna işaret etti.
Kıbrıs, Yunanistan, İsrail ve İtalya arasında East Med boru hattı seçeneğiyle ilgili olarak Tarek El-Molla, projenin fizibilite çalışmalarının 2 yıl süreceğini, kendi içinde bölge daha fazlasını kaldıramayacağı için bir lüks olduğunu kaydetti.
Petrol ve Mineral Kaynaklar Bakanı, Zohr alanının keşfi ve gelişmesinden sonra Mısır’da petrol ve gaz sektörü için yeni iş ortamını, “şimdilerde Mısır yapılan iş” bakımından bir vitrin olarak tanımladı.
Zohr alanının keşfi Mısırda gaz sektörüne önemli bir itici güç olmuştur. Yerel ve dış piyasada bir sonraki adımlarınız ve hedefleriniz neler olacaktır?
Doğru. Zohr alanı Mısır’ın Petrol Sektöründeki birçok gelişmenin ikonudur. Önemi sadece büyüklüğünde değildir. Daha önemlisi, Mısır’a güven sonucu ortağımız ENI’ye kısa vadede bu büyük yatırımları enjekte etmesine izin veren, olağanüstü kolaylık sağlayalan gelişmesinde dünya rekorunu kaydeden ve yüksek üretim oranlarına ulaşan ve Mısır hükümetinin tümünün kusursuz çabalarında bu gelişmenin tüm gereklerini temin etmek için aşırı siyasi destekle güçlenerek elde edilen birçok yeniliği gerçekleştiriyor.”
“Bu şimdilerde Mısır’da bir iş nasıl yapılırın vitrinidir. Bunu ciddiye alıyoruz. Zohr’ın etkisi de ayrıca ciddi çalışmanın nasıl şiddetle sıkıntıların ele alınacağını gösteren bir vitrindir. Zohr’a ve Mısır’ın elektrik kesintilerini ortadan kaldırmak için yıllarca gaz ithalinden sonra Eylül 2108’de Gaz’da kimseye muhtaç olmadan ulaştığı diğer başarılara teşekkürler. Bu kimseye muhtaç olmama Mısır ekonomisini önemle ileriye taşıdı, elektrik ve sanayı için enerji sağladı, ayrıca Mısır’ın ihracatını ve sözleşme taahhütlerinin yerine getirilmesini başlattı.”
“E&P’deki (araştırma ve üretim) başarı hikâyeleri de, yerel gaz piyasa reformları, bağımsız bir akım düzenleyici kurmak ve üçüncü parti erişimin yapılabilmesi için bir doğalgaz yasası çıkarılması veya AB, birçok ülke ve uluslararası ortaklarla ile yabancı işbirliğinin artırılmasında petrol ve doğal gaz sektöründe tümden dönüşüm içerisinde bahsetmeye değer hikâyelerdir.”
“Bu dönüşüm çabaları, teknik kurumsal ve sektörün insan kapasitesini hedefleyen kapsamlı bir ‘Modernizasyon Projesi’yle doluydu. Modernizasyon çabalarımızı yatırımları teşvik ederek ve dünya standardında iş fırsatları için sürdürmeye devam edeceğiz.
Mısır enerji için bölgesel bir merkez olmayı planlıyor ve Avrupa’yı hedef piyasa olarak alıyor. Diğer gaz sağlayıcılarıyla rekabet edebileceğinizi düşünüyor musunuz?
“Bölgesel bir merkeze dönüşmek bizim modernleşme Projemizde ana unsurumuzdur. Avrupa’yı öncelikli hedef piyasa olarak algılıyoruz. Bu yönde birçok adım attık. Nisan 2018’de bu hedefe yönelik Avrupa Birliği ile Mısır’ın bölgesel bir enerji merkezine dönüşmesinde Birlik’in desteğini almak dâhil bir mutabakat zaptı imzaladık.”
Altyapımızı geliştirerek veya yasal, düzenleme ve yönetim gereklerini belirleyerek yabancı yatırımcılar için bir seçenek ülke olmak ve piyasalara bölgesel gaz için ağ geçidi haline gelmeye yönelik iç kapasitemizi geliştirme çalışmaları da yapıyoruz. Başka bir aşamada, ikili ve çok taraflı dış ilişkilerimizi geliştiriyoruz, tüm ortaklarımızla kanalları açık tutuyoruz.”
“Rekabet her zaman oradadır. Ancak biz işin yeterince büyümesi herkesin kazanması için rekabetten çok işbirliği ve entegrasyona inanıyoruz. Ve tam da bunun için çalışıyoruz.”
“Mısır’a gelince Avrupa’ya ve piyasalara diğer seçenekler üzerinde rekabet ederek vereceği birçok şey vardır. En önemli kazancı herkesle iyi siyasi ilişkiler ve ülkede yeni iş ortamımızla birlikte tüm iş çevrelerine ev sahipliği yağabileceği açık bir zemindir.”
“Biz Mısır’ın en az riskle en hazır seçenek olduğuna inanıyoruz. LNG boru hatlarıyla karşılaştırıldığında piyasa çeşitlemelerine yanıtta esnek bir seçenektir ve bizim hâlihazırda İsrail ve Ürdün’e Boru Hatları ve Kıbrıs’ı bağlayacak yeni boru hattıyla genişleme kapasitesi olan iki LNG tesisimiz vardır.”
Yeni kurulan Doğu Akdeniz Gaz Forumu (EMGF) ülkeniz için ne kadar önemlidir?
Sizin de bir önceki sorunuzda belirttiğiniz gibi Mısır doğal gazla en önemli bölgesel bir enerji merkezi haline gelmek için çok iddialı bir programa girişmektedir. Sadece Mısır kaynak ve tesislerine bağlı kalma niyetinde değiliz. Çabamız tüm East Med Gas için potansiyel piyasalara erişecek bir kapı olmaktır.”
“İlgili tüm taraflarla sürekli ikili ve üçlü işbirliğini artırmaktayız. Bunun en açık örneği en üst düzeyde devam eden Mısır,Kıbrıs, Yunanistan işbirliğidir. Şimdi şemsiyeyi tüm bu işbirliği çabalarını dahil etmek için artırma, ortak bir vizyon inşa etmek için yapısal bir politika diyaloğuna yönelik bir sistem oluşturma, istikrarlı bir bölgesel gaz piyasası için olayı belirleme zamanıdır. Maliyeti azaltmak ve rekabet üstünlüğünü korumak için şimdiki ve gelecekteki altyapı en uygun biçimde kullanılmalı, risk azaltılmalı, bölgesel kaynakların hızlı gelir kaynağına dönüşmesi teşvik edilmeli ve East Med’de gaz sanayinde yatırımlar teşvik edilmelidir.”
Tüm bu hedeflerin Mısır dâhil tüm bölgenin refahı üzerinde büyük bir etkisi vardır. Bunlar tamamıyla Mısır’ın genel politikasına uymaktadır ki bunlar 1) tüm ülkelerle, özellikle komşu olanlarla işbirliği ve entegrasyon içinde olmak, bu ilişkileri ekonomik ve ticari bağlarla güçlendirmek, 2) sürdürülebilir ekonomik gelişme, yüksek büyüme oranları elde etmek için yatırım ve istihdam oranını yükseltmek, 3) açık piyasa politikası ve 4) Mısır’ın tüm yazılı ve elektronik varlıklarını ve kapasitelerinin tam kullanımı.”
“Bu bağlamda ENGF’yi Mısır ve bölge için büyük faydalar sağlayacak çok önemli bir araç olarak görüyoruz.
Bu forum Kıbrıs gibi küçük ülkelerin kaynaklarının gelişmesine ve bölgenin enerji zenginliğine daha fazla nasıl yardımcı olacaktır?
EMGF bir baştan öbür başa, üreticiler, tüketiciler, transit ülkeler ve sanayi tarafları da dâhil tüm taraflar arasında Gaz değer zinciriyle yapısal bir diyalog inşa edecektir. Bu karşılığında entegrasyon, var olan ve gelecekteki altyapının ortak kullanımını sağlayacaktır. Küçük kaynakların hızla gelir elde ederek yeni altyapının geçerli alt sınırda önemli etkisi olacaktır. Kıbrıs EMGF’den birçok yönde yararlanacaktır; şimdiki kaynaklarından hızla gelir gelecekteki keşiflerindeki potansiyel artış elde edecek, diğer taraflarla entegre olarak değer zinciri için yeni işbirliği fırsatları açılacak, sabit teknik ve ticari işbirliği olacaktır.”
Bu işbirliğinin siyasi faydaları neler olacaktır? Mısır ve İsrail’in bu Forum’a katılımı ne kadar önemlidir?
“Şüphesiz ‘Politikayı Ekonomi Belirler’. EMGF altında bir işbirliği tüm üyelere ortak hedeflerde yardımcı olacak, kazan-kazan durumu yaratacak, anlaşmazlıklar yerine işbirliği yoluyla fayda sağlamanın yararlarını anlayabilecektirler. Bir masa etrafında oturup gaz konularında endişelerimizi tartışmak ve çözüm bulmak çok önemlidir. Bir diğer önemli nokta da dış görünümdür. Bu bölge uzun zamandan beri bir anlaşmazlık bölgesi olarak algılanmaktadır. Şimdi dünyaya farklı mesajlar verme zamanı, yatırım için bunun bir güven ortamı olduğu yönünde güven inşa etme zamanıdır. Bu görünüm hepimizin yararına olacaktır ve sadece Gaz sanayinde değil birçok alanda birçok fırsatlar doğuracaktır.”
Mısır Kıbrıs’la Afrodit gaz alanını yeniden ihraç için sıvılaştırma tesislerine bağlama anlaşması imzalamıştır. Ancak henüz ticari bir anlaşma yoktur. Sizce bu proje kısa süre sonra ticari işletme aşaması yaratır mı?
“Mısır ve Kıbrıs arasında imzalanan anlaşma tabii ki yatırımcıları teşvik açısından bir şemsiye olarak oldukça önemlidir ve iki devletin sınır ötesi projesine taahhüdü vurgulamaktadır.”
“Bunun sonucunda biz IOC’den, daha küçük şirket ve mali kurumlardan büyük ilgi gözlemledik. Her ülkenin anayasal ve yasal prosedürünün tamamlanmasından sonra sürecin hızlandırılması için görüşmeler yapılmaktadır.”
Kıbrıs, Yunanistan, İsrail ve İtalya arasındaki EastMed gaz boru hattıyla ilgili ne düşünüyorsunuz? Bu proje sizce uygulanabilir mi ve ekonomik tutarlılığı var mı?
“East Med’e gelince seçeneklerin çok olduğunu söyleyebilirim. Biz Mısır’ın hem ekonomik hem de siyasi açıdan en iyi seçenek olduğuna inanıyoruz. Var olan LNG tesisleri ve altyapısı Mısıra bir rekabet üstünlüğü veriyor. Her tesisin şimdi yaklaşık 10 milyar ABD doları maliyeti vardır ki bu da onu en ekonomik seçenek yapıyor.”
“Buna ek olarak Mısır’ın açık piyasa politikası vardır, tüm taraflara azami fayda arayışındadır. Üreticilere kaynaklarını değerlendirecekleri, tüketicilere en etkili, en hızlı ve en sürdürülebilir biçimde, en az maliyetle, her iki taraf üzerinde ülkelerin ekonomileri için masraftan kaçınıp ihtiyaçlarını karşılayacakları her türlü seçeneği sunuyoruz. East Med gaz boru hattı projesinin fizibilite çalışması 2 yıl sürecektir. Bu proje bölgenin bir daha göremeyeceği lükse sahiptir.”
Kha