ABD Başkanı Donald Trump, Senato ve Temsilciler Meclisi Başkanlarına iki ayrı mektup göndererek Kongre’ye Ağustos-Eylül ve Ekim-Kasım 2018 dönemlerinde Kıbrıs sorununa üzerinde anlaşmaya varılmış bir çözüme götürecek ilerleme hakkında bilgi verdi.
ABD Başkanı yasa gereği her iki ayda bir Kıbrıs’la ilgili raporlar sunuyor.
Ağustos-Eylül raporunda, Avrupa ve Avrasya İşleri (EUR) Genel Sekreter Yardımcısı Vekili (DAS) Yuri Kim’in 1 Ağutos’ta adanın yeniden birleştirilmesini teşvik edecek bir iş koalisyonuna öncülük eden One Cyprus Now’dan (Tek Kıbrıs Şimdi) John Harkrider ve Baker Botts avukatlık şirketinden Jeff Munk’la yapılan toplantıya değinildi.
Raporda 10 Eylül’de BM Üst Düzey Yetkilisi Jane Holl Lute’nin Atina’da Yunanistan Dışişleri Bakanı Nicos Kotzias ile görüştüğü, Kotzias’ın Lute’ye Garantörlük ve Garantiler Anlaşmaları’nın kaldırılması gerektiğini söylediği belirtildi. Birleşik Krallık Amerika ve Avrupa Bakanı Sir Alan Duncan Lute’yle 12 Eylül’de görüşmesini verimli olarak niteledi. 13 Eylül’de Lute, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Komiseri ve Komisyon Başkan Yardımcısı Federica Mogherini ile bir araya geldi.
14 Eylül’de ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan Matthew Palmer, ABD’nin BM gözetiminde Kıbrıslılara ait süreçte, iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonla adayı yeniden birleştirmeyi desteklediğini ve iki tarafın yaz boyunca müzakere masasına dönememelerinden duyulan hayalkırıklığını ifade etmek için Kıbrıs Cumhuriyeti Büyükelçisi Mrios Lysiotis ile görüştü; Lyiotis’ı Lute ile yapıcı bir şekilde tarafları fırsatların avantajını kullanmaya teşvik etti.
20 Eylül’de yapılan BM Genel Kurulu (UNG) sırasında EUR Sekreter Yardımcısı (A/S) Wess Mitchell Demokratik Seferberlik Partisi (DİSİ) Başkanı Averof Neofytou ile bir araya geldi. Mitchell, iki bölgeli, iki toplumlu federasyon çerçevesinde bir çözümü desteklediğini tekrarladı. Neofytou, siyasi arenada ilerlemenin arzulandığını belirtti.
UNGA çerçevesinde ayrıca Yunanistan Başbakanı
Alexis Tsipras ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir saat süren görüşmelerinde Kıbrıs sorununu ele aldılar. Ayrıca Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Kotzias ve Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu ile garantör güçler olarak garantiler ve güvenliğin ele alındığı yeni bir gayrı resmi görüşme gerçekleştirdiler. Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades, Çavuşoğlu’yla, daha sonra Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından teyit edilen bir görüşme yaptılar.
EUR Sekreter Yardımcısı Mitchell, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiades’le 25 Eylül’de görüştü ve yeniden BM gözetiminde Kıbrıslılara ait süreçte, iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonla adayı yeniden birleştirmeyi desteklediğini tekrarladı.
Kıbrıs Türk Toplumu lideri Mustafa Akıncı 26 Eylül’de New York’ta Mogherini ile görüştü. 28 Eylül’de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs sorunu üzerinde görüş alışverişinde bulunmak üzere Anastasiades ve Akıncı ile ayrı ayrı bir araya geldi.
Rapor 29 Eylül’de Anastasiades’in BM Genel Kurulu’nda konuştuğunun belirtilmesiyle sona erdi. Anastasiades, çözümle ilgili olarak uygulanabilir ve kalıcı bir çözümün Kıbrıs için önemli olduğunu söyledi; çözümün sadece Kıbrıs halkı; Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler için değil bölge için de çok ihtiyaç duyulan barış ve istikrar ortamı sağlayacağını vurguladı. Anastasiades, ilgili Birleşmiş Milletler kararlarına uyumlu çözüm esaslı taahhüdünü yineledi ve Türkiye’ye bir çözüme ulaşmak için siyasi kararlılık göstermesi çağrısında bulundu.
Ekim-Kasım raporunda da 8 Ekim 2018’de Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades’in Ulusal Konsey’e, Kıbrıs sorununu çözme seçeneği olarak ya ‘kaybetme’ ya da ‘ademi merkezileştirilmiş bir federasyon’ fikrini önerdiği kaydedildi.
BM Genel Sekreteri Guterres, Kıbrıs’taki İyi Niyet Ofisiyle ilgili raporunda, kapsamlı bir çözüm beklentisinin ‘canlı’ olmaya devam ettiği, kalıcı bir anlaşmanın net bir anlayış içerisinde elde edilmesi gerektiği değerlendirmesinde bulundu. Guterres BM Üst Düzey yetkilisi Jane Holl Lute’den tüm taraflarla temaslarına devam etmesini, müzakerelerin başlaması için ‘uzlaşılı başlangıç noktası’ oluşturacak bir görev tanımı geliştirilmesini istedi.
BM’nin Siyasi İşler Genel Sekreter Başyardımcısı DiCarlo daha sonra Güvenlik Konseyi’ne 30 Ekim’de Genel Sekreter’in raporunu sundu.
23 Ekim 2018’de, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu, Türkiye’nin Kıbrıs sorunuyla ilgili alternatif çözümlere açık olduğunu, yeni bir tur müzakereden önce çözüm modelinin federasyon mu, konfederasyon mu, iki devlet mi ve başka bir sistem mi olacağına karar verilmesi gerektiğini ifade etti.
26 Ekim 2018’de Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum toplumlarının liderleri, BM Özel Temsilcisi ve Genel Sekreter’in Kıbrıs Özel Danışmanı Eliabeth Spehard gözetiminde bir araya geldiler. Görüşmeden sonra her iki lider Apliki/Aplıç ve Dherynia/Derinya geçiş noktalarının 12 Kasım 2018’de açılacağını duyurdular. Geçiş noktalarının açılışı, liderlerin 2015’te Kabul ettiği güven yaratıcı tedbirler çerçevesinde gerçekleşti.
31 Ek’, 2018’de Lute, müzakerelerin başlaması için görev tanımı üzerinde tarafların görüşbirliğine varmaları çağrısında ilerlemek amacıyla Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk liderlerle ayrı ayrı görüşmeler yaptı.
6 Kasım 2018’de Dışişleri Bakanı Pompeo Kıbrıs Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Nikos Christodoulides’de ABD Dışişleri Bakanlığı’nda görüştüler. Görüşmede Dışişleri Bakanı ABD’nin BM gözetiminde Kıbrıslıların sürecinde adanın yeniden iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonla çözülmesinin desteklendiğini ifade etti.
Dışişleri Bakanı, iki tarafın iki toplumlu ilişkileri artırmak için daha fazla çaba harcamasını, siyasi sürecin canlandırılmasını, Lute ve BM İyi Niyet Misyonuna yakın olunmasını teşvik etti.
Raporda, aynı gün Avrupa ve Avrasya İşleri EUR Sekreter Yardımcısı (A/S) Wess Mitchell, Dişişleri Bakanı Christodoulides’le, ABD ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasında güvenlik işbirliğini derinleştirmeyi öngören ikili Niyet Açıklaması’nı imzaladı.
12 Kasım 2018’de Apliki/Aplıç ve Dherynia/Derinya geçiş noktaları, Kıbrıs Rum Toplumu lideri Nicos Anastasiades ve Kıbrıs Türk Toplumu lideri Mustafa Akıncı’nın 26 Ekim’de yaptıkları ortak açıklama çizgisinde açıldı.
Raporda son olarak, 16 Kasım 2018’de Enerji Kaynakları Genel Sekreter Yardımcısı Francis Fannon Lefkoşa’da Kıbrıs Enerji, Ticaret, Sanayi ve Turizm Bakanı Yiorgos Lakkotrypis ile görüştü.
Fannon, Lakkotrypis’ı, bir anlaşma çözümü için katalizör olacak potensiyel doğal gaz gelişmesine izin verecek bir sistem geliştirmeye teşvik etti.
Kha